The Unique Capabilities of stem cell continued 3

9/8/12

เซลล์ต้นกำเนิด  หรือ stem cell…

ได้สร้างปรากฏการณ์สำคัญให้เกิดขึ้น  ด้วยเหตุที่โรคภัยไข้เจ็บหลายอย่าง

ได้เป็นต้นเหตุให้เซลล์เฉพาะบางอย่างเกิดตายไปนั้น  พบว่าเซลล์ต้นกำเนิด

สามารถนำมาทดแทนเซลล์ที่ถูกทำลายไปได้  จึงเป็นจุดเริ่มต้นของการตื่นตัวศึกษา

และนำเอาเซลล์ต้นกำเนิด  มาทำการรักษาโรคต่าง ๆ ขึ้น

เซลล์ต้นกำเนิด หรือ stem cell จะได้รับคลื่นคำสั่งจากสารเคมี

(chemical signals) ให้พัฒนาเปลี่ยนไปเป็นเซลล์เฉพาะบางชนิดได้  ซึ่งเซลล์ต้นกำเนิด

จะแตกต่างจากเซลล์เฉพาะ    โดยมันสามารถสร้างของมันได้เอง (reproduce)

หรือกอปี้ตัวของมันเองให้เพิ่มจำนวนได้โดยไม่มีที่สิ้นสุด

  

มีเซลล์ต้นกำเนิด (stem cells) เกิดตามธรรมชาติ 3 ชนิดด้วยกัน คือ:

§  Embryonic stem cells  เราจะพบในระยะแรกของตัวอ่อน (embryo)

มันสามารถผลิตตัวของมันเองให้เพิ่มจำนวนขึ้นได้  ทำให้มี embryonic stem cells

เพิ่มจำนวนมากขึ้น  และสามารถเปลี่ยนตัวของมันไปเป็นเซลล์เฉพาะชนิดอื่นได้

§  Umbilical cord stem cells  เราจะพบในเลือดจากสายสะดือเด็กหลังคลอด 

ซึ่งในขณะนี้ถูกนำไปใช้รักษาโรคมะเร็งของเม็ดเลือดในคน  และโรคอื่น ๆ ที่มีส่วน 

เซลล์ต้นกำเนิดชนิดนี้ สามารถสร้างเป็นเซลล์  เฉพาะชนิดอื่น ๆ ได้ 

อย่างไรก็ตาม มันจะแตกต่างจากเซลล์ต้นกำเนิดที่ได้จาก
  

เซลล์ตัวอ่อน (embryonic stem cells)  ตรงที่เซลล์จากสายสะดือเด็ก  

ไม่สามารถเปลี่ยนเป็นเซลล์เฉพาะทุกชนิดเหมือนกับ embryonic stem cells

§  Adult (or somatic) stem cells  เป็นเซลล์ต้นกำเนิด ที่สามารถพบในอวัยวะ

บางอย่าง  เช่น ไขกระดูก , สมอง, และ กล้ามเนื้อ และ ผิวหนัง

เซลล์ต้นกำเนิดที่ได้จากอวัยวะดังกล่าว  สามารถกอปี้ตัวของมันเองได้ 

เมื่อมันเดินทางไปถึงอวัยวะใด  มันจะเปลี่ยนเป็นเซลล์เฉพาะของอวัยวะนั้น ๆ

ยกตัวอย่าง  เซลล์ต้นกำเนิดของสมอง  สามารถสร้างเซลล์ประสาท (neurons)

ซึ่งเป็นเซลล์ทีทำหน้าที่ของสมอง สามารถมีความคิด, วิสัยทัศน์, อารมณ์, ได้ยิน

และสามารถบังคับให้ร่างกายเคลื่อนไหวตามสั่งได้

สำหรับเซลล์ต้นกำเนิดของเลือด (blood stem cells)  สามารถพัฒนาไปเป็น

เม็ดเลือดแดง,  เม็ดเลือดขาวชนิดต่างๆ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกัน

นอกจากนั้นมันยังสามารถสร้างเกล็ดเลือด (platelets)ได้อีกด้วย

เนื่องจาก embryonic stem cells  มีความสามารถมากเป็นพิเศษ  สามารถเปลี่ยน

เป็นเซลล์เฉพาะได้ทุกชนิด  ซึ่งในด้านทฤษฎีแล้ว  จะพบว่า

มันจะมีประโยชน์มากกว่า adult stem cells therapy

อย่างไรก็ตาม  เนื่องจากเซลล์ต้นกำเนิดที่ได้จากเซลล์ตัวอ่อน (embryo) ของคน

จึงเกิดมีปัญหาด้านจริยธรรมขึ้น (ethical controversy)

ที่เป็นปัญหาเช่นนั้น  อาจเป็นเพราะวิธีการที่แพทย์ได้รับเซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อน

ของมนุษย์ นั้นเอง  ดังตัวอย่าง:

 1.    เซลล์มนุษย์ที่ได้รับการผสมแล้ว (fertilized egg) จะเจริญสู่ระยะแรกของการเป็นตัวอ่อน (embryo) เรียก blastocystซึ่งจะกินเวลาประมาณ 5 – 7 วัน

2.    ในขณะทีตัวอ่อน (blatocyst) กำลังเจรอญเติบโต  มนจะโตขึ้นเป็นก้อนกลม ๆ เหมือน

ลูกบอล และภายในก้อนดังกล่าว  จะมีกลุ่มเซลล์ต้นกำเนิด  ที่เราเรียกว่า  

embryonic stem cells

3.    แพทย์จำเอาเซลล์ต้นกำเนิดจากตัวอ่อน (embryonic stem cells) ด้วยการทำลายตัวอ่อน

blastocyst (ตรงนี้แหละที่ทำให้เชื่อว่า  เป็นการทำลายชีวิตมนุษย์ตัวเล็ก ๆ ละ..)

จากนั้น  นักวิทยาศาสตร์  เขาจะนำเซลล์ต้นกำเนิดเหล่านั้นเข้าห้องทองลอง (Lab)

ทำการเพาะเลี้ยงด้วยอาหาร  ทำให้มันเกิดการแบ่งตัวขึ้น  หรือ

เริ่มต้นที่จะเป็นเซลล์เฉพาะบางชนิดขึ้น

4.    ด้วยการกระตุ้นด้วยคลื่นจากสารเคมีที่เหมาะสม   เซลล์ต้นกำเนิดสามารถเจริญไป

เป็นเซลล์เฉพาะ (specialized cells) ชนิดต่าง ๆ เท่าที่ร่างกายของมนุษย์มี

อานต่อ  กด  4: How stem cells help treat  human disease