TYPES OF DEMENTIA 1

Dementia หรือสมองเสื่อม....

เป็นคำที่เราใช้เพื่อสื่อให้ทราบถึงความจำเสื่อมไป 
พร้อมกับสูญเสียสมรรถภาพของสมองอย่างอื่น 
ซึ่งมีความรุนแรงถึงขั้นกระทบกับวิถีชีวิตประจำวันไป 

ดังนั้น  การที่คนเรามีแค่อาการหลงลืมอย่างเดียว...

จะไม่เรียกว่า โรคสมองเสื่อม

โรคสมองเสื่อมมีหลายชนิดด้วยกัน  ที่เราควรรู้ได้แก่:

Alzheimer’s Disease

เป็นโรคสมองเสื่อมชนิดที่พบบ่อยที่สุดของกลุ่มสมองเสื่อมทั้งหลาย

คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ได้  60 – 80 %

อาการ:

จะเป็นคนขี้ลืมในเหตุการณ์ต่าง เช่นลืมชื่อเพื่อน และเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น

ซึ่งมักเป็นอาการของโรคที่เกิดในระยะแรก ๆ 
นอกจากนั้นคนไข้อาจมีอาการอย่างอื่นอีก
เช่น สีหน้าไร้ความรู้สึก และมีอาการซึมเศร้า

อาการในระยะหลัง (Late stage)  อาการที่เกิดจะประกอบด้วยการมีปัญหา

ด้านการตัดสินใจ (impaired judgment), เกิดอาการสับสน ไม่รู้คน,
เวลา และสถานที่; มีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง,  พูด, กลืนอาหาร

และเดินเหินด้วยความบาก

โรคอัลไซเมอร์ 
จะถูกแบ่งเป็นสามระยะก่อนที่มันจะแสดงอาการให้ปรากฏ

ความเปลี่ยนแปลงของสมอง:

สัญลักษณ์ที่ผิดปกตในสมอง  คือ มีคราบโปรตีน ชือ beta-amyloid ใน

สมอง และ มีโปรตีนชื่อ  tau  ที่อยู่ภายในเซลล์สมอง  ผิดปกติ บีดเป็นเกลียว (tangle)
พร้อมกับมีหลักฐานบ่งชี้ให้เห็นถึงเซลล์ประสาทที่ถูกทำลาย และตายไป

Vascular Dementia

แต่ก่อนมา...เราเคยเรียกว่า multi-infarct หรือ post-stroke dementia  
หรือ สมองถูกทำลายจากการขาดเลือด
จัดเป็นโรคที่พบได้บ่อยเป็นที่สองรองจากโรคอัลไซเมอร์

อาการ:

อาการของคนไข้ที่เป็นโรคนี้ จะมีปัญหาเรื่องการตัดสินปัญหา(impaired Judgment) 
หรือไม่สามารถวางแผนที่จำเป็นต่อการปฏิบัติงาน

โดยถือเป็นอาการเริ่มแรกของการเกิดโรคดังกล่าว

ซึ่งตรงกันข้ามกับโรคอัลไซเมอร์  ที่มีอาการหลงลืมเป็นอาการเรี่มแรก

ที่เป็นเช่นนั้น  เป็นเพราะสมองถูกทำลายจากการมีเลือดออก (microscopic bleeding) 
และเส้นเลือดเกิดการอุดตัน

ตำแหน่งของสมองที่ถูกทำลาย  จะเป็นตัวบ่งชี้ให้ทราบถึงความผิดปกติในด้านความคิดเห็น  
และการทำงานของสมองที่เสียไป

การเปลี่ยนแปลงของสมอง (Brain changes):

การตรวจสมองด้วยภาพ (imaging)... สามารถตรวจพบปัญหาของเส้นเลือดภายในสมอง  
ซึ่งบ่งบอกให้ทราบว่า...คนไข้เป็น vascular dementia

ในสมัยก่อน  เราใช้หลักฐานดังกล่าวแยกระหว่างโรคอัลไซเมอร์ออกจากโรค vascular dementia

แต่ปัจจุบันปรากฏว่า....ไม่สามารถนำมาใช้ในการแยกโรคทั้งสองได้
เพราะโรคสมองเสื่อมชนิดต่าง ๆ  เมือเวลาผ่านไปจะมีการเปลี่ยนแปลงได้คล้าย ๆ 

เมื่อมีหลักฐานชี้บ่งว่า  มีสมองเสื่อมหลายชนิดเกิดพร้อมๆ

เกิดกันในคนๆ เดียว  เราจะเรียกว่า mixed dementia

Dementia with Lewy bodies(DLB):

อาการ (Symptoms):

คนที่เป็นโรคสมองเสื่อมชนิด DLB  มักจะมีปัญหาเรื่องความจำเสื่อม (ขี้ลืม) 
และ และมีปัญหาเรื่องความคิดความเห็น (thinking problems)  เหมือนกับ

คนที่เป็นโรค AD  แต่ที่พบบ่อยกว่าคนเป็นโรค AD  
คือ  คนเป็น DLB จะมีปัญหาเรื่องการนอนหลับ(sleep disturbance)

และมีอาการประสาทหลอนทางภาพ (visual hallucination)  มีกล้ามเนื้อแข็งเกร็ง 
หรือมีอาการของโรคพาร์กินสันอย่างอื่น ปรากฏให้เห็น

การเปลี่ยนแปลงของสมอง (Brain Changes):

ในคนที่เป็นโรค DJB พบว่า ภายในสมองของเขามีกลุ่มของสารโปรตีน  
ชื่อว่า Lewy bodies  เกิดรวมตัวกันเป็นกลุ่มก้อนของสารโปตีน

ชื่อ Alpha-syuclein

เมื่อกลุ่มก้อนของสารโปรตีน Alpha-synuclein เกิดในสมองส่วนที่เรียกว่า  Cortex เมื่อใด 
จะทำให้เกิดโรคสมองเสื่อม (dementia) ขึ้น

ในคนที่เป็นโรค Parkinson’s ก็ปรากฏว่า 

มีโปรตีนชนิด Alpha-synuclein ในสมองเช่นเดียวกัน 

แต่รูปแบบการกระจายตัวของกลุ่มก้อนโปรตีนจะมีลักษณะแตกต่างออกไป

การเปลี่ยนแปลงของสมองในของคนมองเสื่อด้วย Lewy bodies เพียง

อย่างเดียว  สมารถก่อให้เกิดโรคสมองเสื่อมได้

หรือ  มันอาจปรากฏขึ้นในสมองของคนที่เป็นโรค Alzheimer’s

หรือ  Vascular dementia ได้ 

ในกรณีเช่นนั้น  เราเรียกว่า  “Mixed dementia”

Mixed dementia

โรคสมองเสื่อมชนิดนี้ จะเกิดขึ้นในคนๆ เดียว 

โดยมีความผิดปกติหลายอย่างเกิดขึ้นในสมองพร้อมๆ กัน

จากหลักฐานเมื่อไม่นานมานี้ชี้ให้เห็นว่า  Mixed dementia

(สมองเสื่อมหลายชนิดในคนเดียว) จะมีมากกว่าที่เราคิด

การเปลี่ยนแปลงในสมอง (Brain changes):

การเปลี่ยนแปลงของสมองขอคนไข้ชนิดนี้  มีลักษณะเฉพาะโดยมีการ

เปลี่ยนแปลงของสมองมากกว่าหนึ่งชนิด

และที่พบบ่อยที่สุด คือ มีลักษณะของสมองของโรค “อัลไซเมอร์” และ

เปลี่ยนแปลงแบบสมองขาดเลือด (vascular dementia)

แต่อาจมีการเปลี่ยนแปลงชนิดอื่น  เช่น สมองเสื่อมจาก Lewy bodies

NEXT >>