ออกเล่นกอล์ฟในวันหยุดทีไร มีโอกาสได้เรียนรู้โรคภัยไข้เจ็บของพักพวก เพื่อนฝูง ตลอดรวมไปถึงญาติพี่น้องของเขาอีกด้วย
ถ้ารู้ก็บอกเพื่อนไป ไม่รู้ก็ต้องไปศึกษาหาความรู้ แล้ว อธิบายให้เพื่อนเข้าใจในวันหลัง
ถือว่าเป็นแรงกระตุ้นให้ศึกษาหาความรู้ใส่ตัวที่ดีอีกทางหนึ่ง
เพื่อนตั้งคำถามขึ้นว่า
“ญาติของเขาคนหนึ่งเป็นโรคไตถึงขั้นต้องฟอกเลือดอาทิตย์ 3 ครั้ง
ได้รับการรักษาด้วยวิธีการฟอกเลือดมาเป็นเวลาหลายปีแล้ว ประมาณ 1 เดือน เขามีอาการ ปัสสาวะเป็นเลือด บางครั้งมีเลือดออกเป็นลิ่มๆ
คนป่วย และญาติเป็นทุกข์กังวลใจในเรื่องนี้เป็นอย่างมาก
ถามแพทย์ และพยาบาลที่เกี่ยวข้อง เห็นท่านเหล่านั้น ไม่ได้ให้ความสำคัญในเรื่องนี้เลย...
หมอช่วยอธิบายให้ฟังหน่อยซิว่า ญาติของเขาเป็นอะไร ?
ขณะนี้ยังมีการปัสสาวะเป็นน้ำล้างเนื้อเกือบทุกวัน สลับกับการมีลิ่มเลือดเป็นบาง
ครั้ง”
นั่นคือคำถามที่ผมได้รับจากเพื่อน
จากการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม ก็พบว่า นอกจากญาติเขาจะได้รับการฟอกเลือดแล้ว ยังได้รับสารอีกชนิดหนึ่งคือ ยา Innohep เพื่อป้องกันการจับตัวของเกล็ดเลือด อีกด้วย
เราก็มาถึงบ้างอ้อทันที่ว่า: คนไข้ที่เป็นโรคไตวายนั้น นอกจากจะทำให้เกิดอาการเลือดออก หรือปัสสาวะเป็นเลือดได้แล้ว
จากการ ได้รับยา Innohep อีก ยาตัวนี้มันก็คือ Heparin (low molecular weight) ที่แพทย์ชอบให้เพื่อป้องกันไม่ให้เลือดจับตัวเป็นก้อนในขณะที่ทำที่ทำการฟอกเลือด (hemodialysis)เชื่อว่า การที่เลือดออกทางปัสสาวะนั้นน่าจะมาจากการใช้ยาตัวนี้เอง
ได้แนะนำไปว่า ให้ลองปรึกษาแพทย์ผู้ทำการรักษาอีกครั้งว่า สมควรหยุดยาตัวนี้ดีหรือไม่?
นั่นคือคำแนะนำที่เรา ในฐานเพื่อนพอจะให้ได้
เพื่อให้เข้าใจสิ่งที่ได้อธิบายไป ลองพิจารณาข้อมูลต่อไปนี้ดู จะได้เข้าใจว่า ทำไมคนที่เป็นโรคไตวายจึงเกิดภายวะเลือดออก (bleeding)
Platelet dysfunction in uremia:
คนที่เป็นไตวายอาจมาพบแพทย์ด้วยเรื่องมีเลือดออก นั่นเป็นผลเนื่องมาจาก”เกล็ดเลือด” เกิดความผิดปกติขึ้น (platelet dysfunction) นั่นคือสาเหตุที่ทำให้คนไข้โรคไตวาย มีอาการเลือดออกได้...
อาการ...
ที่พบบ่อยที่สุด คือ เลือดออกทางกระเพาะอาหาร
หากเราทำการตรวจดูความสามารถในการหยุดเลือด (bleeding time)ของคนไข้พวกไตวายนี้ดู จะพบว่ามันจะใช้เวลายาวนานกว่าปกติ ซึ่งบ่งบอกให้ทราบว่า มีความผิดปกติที่การทำงานของเกล็ดเลือดเป็นหลัก
ในกรณีเช่นนี้ หากคนไข้ได้รับการฟอกเลือด (dialysis) จะทำให้การทำงานของเกล็ดเลือดดีขึ้น เลือดที่ออกนั้นจะหยุดลงได้
“มันมีอะไรผิดปกติในเลือดของคนไข้ ที่เป็นโรคไตวายเหรอ ?” เพื่อนฝูงถาม
ในคนไข้ที่เป็นโรคไตวายนั้น พบว่ามีปัจจัยหลายตัวที่สามารถยับยั้งการทำงานของเกล็ดเลือด (platelet)ได้
เขาพบว่า คนเป็นโรคไตวายสร้าง Thromboxane A2 ได้น้อยลง
Thromboxane A2 มันทำหน้าอะไร ?
ThromboxaneA2 ถูกสร้างโดย activated Platelet และมีคุณสมบัติในการสร้างก้อนเลือดขึ้น และสารตัวนี้จะกระตุ้นให้เกล็ดเลือดจับตัวกันมากขึ้น....
ได้มีคนตัดเอาเส้นเลือดจากคนไข้ที่เป็นโรคดังกล่าว(kidney failure) มาตรวจดูพบว่า มีปริมาณของสารที่เรียกว่า platelet-inhibitory prostaglandin เป็นจำนวนมาก ซึ่งสารตัวนี้สามารถลดการทำงานของเกล็ดเลือดได้
นอกจากนั้น ยังพบว่า เซลล์ endothelium ยังสร้างสาร Nitric Oxide ออกมาอีก และสารตัวนี้ยังทำหน้าที่ยับยั้งการทำงานของเกล็ดเลือดอีกเช่นกัน
ในการแก้ไข หรือการรักษาคนไข้พวกนี้ ส่วนหนึ่งสามารถกระทำได้โดยการให้เลือด(blood transfusion) หรือให้ erythropoietin therapy
Hemodialysis and Anticoagulation:
โดยทั่วไป คนไข้ที่ทำ Hemodialysis จะได้รับยาที่ทำหน้าที่ป้องกันไม่ให้มีเลือดจับตัวเป็นก้อน(anticoagulation) ด้วยเสมอ
นั่นเป็นหลักการที่เขาปฏิบัติกัน
คนไข้รายนี้ได้รับการฟอกเลือดอาทิตย์ละสามครั้ง พร้อมกับได้รับยาป้องกันไม่ให้เลือดจับตัวเป็นก้อน
ยาที่ได้รับ คือ Low molecular weight warfarin ( Tinzaparin)
หลังจากได้รับการรักษาด้วยวิธีการ Dialysis + Anticoagulation ได้ระยะหนึ่ง
ปัญหาเกิดขึ้น คือ คนไข้เกิดปัสสาวะเป็นเลือด เป็นลิ่ม ๆ ตามด้วยปัสสาวะเป็นน้ำล้างเนื้อตลอด
คำถามที่เกิดขึ้นคือ คนไข้รายนี้จัดเป็นได้ High risk of bleeding หรือไม่?
ถ้ายอมรับว่าใช่....คนไข้รายนี้ควรหยุดยา Anticoagulation ซะ และให้ทำ Hemodialysis โดยไม่ต้องใช้ anticoagulation หรือ
ยอมรับความจริงว่า ได้อย่าง...เสียอย่าง
การฟอกเลือดนั้น จะช่วยทำให้คุณภาพชีวิตของคนไข้ดีขึ้น ด้วยการอาศัยเครื่องทำหน้าที่แทนไตที่วายไป ทำหน้าที่ขับของเสียออกจากกาย รักษาความสมคุลย์ของสารต่าง ๆ ในร่างกาย และอื่นๆ
ในการฟอกเลือดนั้น เลือดของคนไข้เมื่อมันวิ่งผ่านไปตามท่อยาง เข้าสู่เครื่องฟอกเลือด มีแนวโน้มที่จะจับตัวกันเป็นก้อนเลือดอุดเครื่องมือ....ทำให้เครื่องมือนั้นหยุดการทำงานได้?
ประการสำคัญ การที่เลือดออกทางปัสสาวะ...แค่น้ำล้างเนื้อเท่านั้น คงไม่เป็นไร?
ด้วยเหตุดังกล่าวละมัง...แพทย์เจ้าของเครื่องจึงไม่ยุติการให้ยาลดการจับตัวของเม็ดเลือด (blood thinner)
นั่นคือความคิดเห็นทั่วๆ ไป หากผิดก็ขออภัย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น