Heredity and Cancer: (1)

 

เมื่อใดที่ปรากฏว่า  สมาชิกหลายคนในครอบครัว เกิดเป็นมะเร็งขึ้น  
เป็นไปได้ว่า  สมาชิกเหล่านั้นได้ถูกสารพิษอย่างใดอย่างหนึ่ง  เช่น  สูบบุหรี่....

มีส่วนน้อยเท่านั้น  ที่มะเร็งจะเกิดจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรม
และมีหลายอย่าง ที่บ่งบอกว่า  มันน่าจะเกิดจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรม  เช่น

·    คนไข้มะเร็งที่ไม่ค่อยจะพบบ่อย (rare type) เช่น มะเร็งของไต (kidney cancer)
·    มะเร็งที่เกิดขึ้นในคนอายุน้อยกว่าปกติ เช่น มะเร็งของลำไส้ใหญ่  เกิดในคนอายุ 20 ปี
·    มีมะเร็งหลายชนิดในคนเดียวกัน  เช่น  มะเร็งของเต้านม และ มะเร็งของรังไข่ในสุภาพสตรี
·    มะเร็งเกิดขึ้นกับอวัยวะทั้งคู่  เช่น มะเร็งของตาทั้งสอง  ไตทั้งสอง หรือเต้านมทั้งสอง
·    ในครอบครัวเดียวกัน  มีคนเป็นมะเร็งชนิดเดียวกันมากกว่าหนึ่งคน 
         เช่น  sarcoma เกิดขึ้นในพี่ชาย  และ น้องชาย   หรือ  พี่สาวกับน้องสาว

ก่อนที่จะตัดสินใจว่า  มะเร็งชนิดนั้น ๆ ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์หรือไม่  เราควรมองหา:

·   ใครเป็นมะเร็ง ?  สัมพันธุ์กับคนอื่นๆ ในครอบครัวอย่างไร ?
·   ชนิดของมะเร็ง  เป็นชนิดใด  พบบ่อยไหม?
·   อายุของคนที่เป็นในขณะที่พบมะเร็ง  อายุมากหรือเปล่า?
·   คนที่เป็นนั้น  เป็นมะเร็งมากเกินหนึ่งชนิดหรือเปล่า?
·   เขาสูบบุหรี่หรือไม่ ?

มะเร็งที่เกิดในเครือญาติ  เช่น พ่อแม่  ลูก ๆ (พี่น้อง  ชาย-หญิง)
ควรได้รับความใส่ใจมากกว่าเครือญาติที่ห่างไกลออกไป 
เพราะว่า มะเร็งเกิดจากยีนที่กลายพันธุ์  โอกาสที่จะผ่านไปยังเครือญาติที่ห่างไกลมีได้น้อยมาก

บางครอบครัว  ที่เป็นมะเร็งสืบทอดทางพันธุกรรม (family cancer syndromes)  
มักเป็นมะเร็งที่พบไม่คอยจะบ่อยนัก  ยกตัวอย่าง  สตรีคนเดียว  เป็นมะเร็งเต้านม
และ มะเร็งของรังไข่พร้อมกัน (hereditary breast and  ovarian cancer syndrome)

สำหรับมะเร็งของต่อมลูกหมาก  ซึ่งเกิดขึ้นกับชายสูงอายุ    
เช่น  คุณพ่อ และ น้องชายของท่าน  ต่างเป็นมะเร็งต่อมลูกมากเมื่ออายุได้ 80....
ในกรณีเช่นนี้ไม่น่าเป็นผลมาจากด้านพันธุกรรม

ชนิดต่าง ๆ ของมะเร็ง (Types of cancer)

ปรากฏว่า  มีมะเร็งหลายชนิดสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ 
เช่น  มะเร็งเต้านม (breast)  รังไข่  ต่อมลูกหมาก  และลำไส้ใหญ่

Breast Cancer:

สุภาพสตรีจำนวนไม่น้อย  มีความกังวลใจในเรื่องมะเร็งเต้านม  ที่สามารถถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ได้
ความจริงมีว่า  สตรีที่สมาชิกในครอบที่ใกล้ชิด เช่น  แม่  น้องสาว  หรือ ลูกสาว เป็นมะเร็ง 
เธอมีโอกาสที่จะเป็นมะเร็งได้เป็นสองเท่าของคนทั่วไป  และมะเร็งจะเกิดในขณะที่อายุยังน้อยอีกด้วย

มีพันธุกรรมกลายพันธุ์หลายตัว  ที่ทำให้เกิดเป็นมะเร็งเต้านมได้  เช่น  BRCA1 และ BRCA2 
ยีนกลายพันธุ์ชนิดนี้  นอกจากสามารถทำให้เกิดมะเร็งในเต้านม และรังไข่ได้แล้ว 
ยังสามารถทำให้เกิดมะเร็งเต้านมในชายได้   มะเร็งในต่อมลูกหมาก  ตับอ่อน 
และอวัยวะส่วนอื่นๆ ได้อีกด้วย

Colon cancer:

สาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดมะเร็งในผู้ใหญ่  ซึ่งมีสาเหตุมาจากความผิดปกติทางพันธุกรรม  
คือ ยีนที่ทำให้เกิดโรคอย่างหนึ่ง ชื่อ  familial adenomatous polyposis (FAP) 
และคนที่เป็นโรคดังกล่าว  มักจะมีโรคที่เรียกว่าcolon polyps 
ซึ่งพบเห็นในวัยรุ่น (teen age)  ปรากฎในลำไส้ใหญ่หลายร้อย... 
หากเราไม่ ทำอะไรเลย  ปล่อยไว้เฉย ๆ  หนึ่งในจำนวนนั้นจะกลายไปเป็นมะเร็งในที่สุด
ยีนที่ทำให้เกิดโรคเช่นนี้ขึ้น  มีชื่อว่า APC  gene 
ปัจจุบันนี้  เราสามารถตรวจหายีนผิดปกติตัวนี้ได้แล้ว

หากเราตรวจพบว่า  คนใดเป็นมียีนผิดปกติ และทำให้เกิด familial denomatous polyposis 
เขาจะแนะนำให้ทำการผ้าตัดเอาลำไส้ใหญ่ออกทิ้ง ไป
เป็นการตัดไฟเสียแต่ต้นลม

นอกจากยีนผิดปกติ APC แล้ว 
ยังมีพันธุกรรมกลายพันธุ์อีกตัวที่ก่อให้เกิดมะเร็งในลำไส้ใหญ่ได้สูง 
นั่นคือ Hereditary non-polypsis colorectal cancer (HNPCC) 
เป็นพันธุกรรมกลายพันธุ์  ที่มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง colorectal cancer ได้สูงมาก 
และยังทำให้เกิดมะเร็งของมดลูก (endotherial cancer)  ในสุภาพสตรีได้อีกด้วย

มะเร็งที่เกิดในเด็ก:

มะเร็งที่เกิดในเด็ก  มันก็คล้ายๆ กับมะเร็งในผู้ใหญ่ 
กล่าวคือ  มะเร็งส่วนใหญ่ที่เกิดในเด็ก  ไม่ได้มาจากพันธุกรรมกลายพันธุ์ 
แต่เกิดจากเซลล์ที่กลายพันธุ์ในระหว่างวัยเด็ก (acquired ) 
ยีนบางตัวเกิดกลายพันธุ์ในระหว่างที่ยังอยู่มดลูกด้วยซ้ำไป

มีมะเร็งบางตัวที่เราควรรู้ได้แก่-

Retinoblastoma:

เป็นมะเร็งที่เกิดขึ้นกับลูกตา 
สามารถเกิดจากพันธุกรรมกลายพันธุ์ ของ Tumor suppressor gene RB
เขาพบว่าพันธุกรรมกลายพันธุ์ชนิดนี้  มักจะทำให้เกิดมะเร็งได้ทั้งสองตา
นอกจากลูกตาแล้ว   ยังสามารถทำให้เกิดมะเร็งในกระดูกได้อีกด้วย

Li-Fraumani syndrome:

 มะเร็งในกลุ่มนี้  เกิดจากพันธุกรรมกลายพันธุ์ ของยีน P53 
ซึ่งทำให้เด็กพวกนี้มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็ง sarcoma   leukemia 
และมะเร็งของสมอง (brain cancer)
นอกจากนี้  พันธุกรรมกลายพันธุ์ชนิดนี้  ยังทำใหเกิดมะเร็งของเต้านม 
และต่อมเหนือไตได้อีกด้วย
www.cancers.org/cancer/cancer causes/geneticandcancer/heredity-and-cancer