นี้คือส่วนหนึ่งของบทสนทนา ระหว่างแพทย์ - คนไข้สตรีผู้สูงวัย ...
“คุณหมอขา....อิฉันเป็นโรคอะไรคะ ?”
สตรีวัย 65 ถามคุณหมอหนุ่ม ผู้วางมาตรของผู้คงแก่เรียน
ซึ่งได้ตอบคำถามคนไข้ โดยปราศจากการยั้งคิดว่า...
“โรคประสาท”
พูดเสร็จหมอผู้ตอบ ต้องชะงักลงฉับพลัน
เพราะเจอสายตาของคนไข้จ้องมองหน้าเขม็ง บ่งบอกให้รู้ถึงความไม่พอใจ...
คุณหมอ...ต้องรีบเปลี่ยนคำพูดโดยเร็วว่า
“ผมหมายถึงเป็นโรคเกี่ยวกับเส้นประสาทนะครับ
....เป็นอาการปวดตามเส้นประสาท...”
พูดเสร็จ พร้อมกับความรู้สึกโล่งอก เมื่อสายตาของคนไข้เปลี่ยนไป
Neuralgia
มันเป็นโรคอะไร ?
Neuralgia หมายถึงอาการ “ปวด” ที่เกิดขึ้นในเส้นประสาทหนึ่งเส้น หรือหลายเส้น
ซึ่งเกิดขึ้นโดยที่ตัวรับการกระตุ้น (pain receptor) ไม่ได้รับการกระตุ้นจากตัวกระตุ้นแต่ประการใด
อาการปวดที่เกิดขึ้น เป็นผลพวงมาจากการเปลี่ยนแปลงภายในเส้นประสาทเอง มากกว่าที่จะเกิดจากการ
กระตุ้นที่ตัวรับ (nocireceptor) ซึ่งทำให้เกิดความปวดตามปกติ
โดยมีสาเหตุที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภายในเส้นประสาท (damage)หลายประการด้วยกัน เช่น
• สารเคมี (chemicals) ทำให้เกิดการละคายเคืองต่อเส้นประสาท
• การอักเสบ(Inflammation)
• บาดเจ็บ (trauma & surgery)
• ถูกกดทับ (compression) : จากก้อนก้อนเนื้องอก หนอง หรือเส้นเลือด
Neuralgia ถูกแบ่งเป็นสองประเภท central neuralgia และ peripheral neuralgia
การปวดประสาท (neuralgia) แบบนี้ มักจะเกิดขึ้นกับคนสูงอายุมากว่า 50
บางครั้ง เราเรียกชื่อตามเส้นประสาทที่ได้รับบาดเจ็บ เช่น trigeminal neuralgia
ซึ่งรู้ในอีกชื่อหนึ่งว่า Tic rouloureux (tig = spasm, rouloureux= painful)
เป็นผลเนื่องมาจากมีรอยโรคเกิดขึ้นที่เส้นประสาทสมองเส้นที่ 5th (trigeminal nerve)
เป็นเส้นประสาทของใบหน้า ทำให้เกิดอาการปวดตามใบหน้าซีกเดียวกัน
พร้อมกับมีอาการปวดที่ริมฝีปาก คาง เหงือก และแก้ม
มีส่วนน้อยที่มีอาการรอบๆ ลูกตา
นอกจากนั้น เรายังพบในอีกรูปแบบหนึ่ง คือ อาการที่เกิดตามหลังโรคงูสวัส (postherpetic)
เป็นอาการปวดแบบปวดแสบปวดร้อน ซึ่งอาจปรากฏเป็นเวลานานเป็นเดือน หรือเป็นปี
การปวดของใบหน้า (facial pain) อาจเป็นอาการอย่างหนึ่งของโรค multiple sclerosis
และโรคปวดศีรษะข้างเดียว (migraine)
โรคพวกนี้ ไม่เป็นอันตรายต่อชีวิต
สาเหตุที่ทำให้เกิด:
o ส่วนใหญ่เราไม่ทราบสาเหตุ
o บางรายเกิดจากเส้นประสาทถูกกดทับโดยเส้นเลือด หรือก้อนมะเร็ง
o เป็นโรคเกิดตามหลังการอักเสบจากเชื้อไวรัส- Herpes zoster
o โรค multiple sclerosis สามารถทำให้เกิดโรค neuralgia ในคนทีมีอายุต่ำว่า 50
Pathophysiokogy:
เป็นการยากที่จะวินิจฉัยโรค หรืออาการปวดตามเส้นประสาทได้
และการรักษาที่แพทย์หยิบยื่นให้แก่คนไข้ ส่วนใหญ่จะไม่ค่อยได้ผล
ในการวินิจฉัย มักจะมุ่งไปที่ การหาตำแหน่งรอยโรคของเส้นประสาทที่ทำให้เกิดอาการขึ้นมา
โดยระบุตำเหน่งที่ไม่มีความรู้สึก หรือที่ไม่มีการเคลี่อนไหว (missing sesory or motor function)
ซึ่งอาจบอกได้ด้วยการตรวจ EMG หรือการทำตรวจการชักนำของคลื่นประสาท (Nerve conduction test)
อาการปวดประสาท เป็นภาวะที่ยากต่อการรักษา เพราะมันไม่ตอบสนองต่อยาแก้ปวดตามปกติที่เราเคยใช้กัน
ดังนั้น การรักษาจึงมุ่งไปที่ membrane stabilizing drugs
หรือพวก antidepressants เช่น Cymalga.
นอกจากนั้น ปรากฏว่า ยาที่เราใช้รักษาโรคชัก (antiepileptic medications)
เช่น pregalin tegretol, neurontin ปรากฎว่าได้ผลดี
Neuralgia ถือกันว่า เป็นรูปแบบหนึ่งของอาการปวดเรื้อรัง (chronic pain)
ซึ่งเป็นภาวะที่ยากแก่การวินิจฉัยเป็นอย่างมาก
บางชนิดก็วินิจฉัยได้ง่าย เพราะเราเป็นภาวการณ์เกิดโรคมาก่อน เช่น การเป็นโรคงูสวัส
มักจะตามด้วยอาการปวดประสาท (postherpetic neuralgia)
สุภาพสตรี มีโอกาสเป็นโรคดังกล่าวได้มากกว่าชาย
ในคนไข้ที่เป็นโรค multiple sclerosis แล้วเกิดมีอาการปวดเส้นประสาท
ส่วนใหญ่จะได้รับบาดเจ็บเกิดขึ้นกับเส้นประสาท
เนื่องจากโรค neuralgia ไม่สามารถตรวจพบทาง brain scans
ดังนั้น การวินิจฉัยโรคซึ่งขึ้นกับคำบอกเล่าของคนไข้ และการตอบสนองต่อกรรมวิธีการรักษา
>>cont. Classification
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น