Hepatitis: Diagonis (4)

ในการวินิจฉัยโรคตับอักเสบ   มีการตรวจทางห้องปฏิบัติการณ์หลายอย่างที่เราควรรู้เอาไว้

เมื่อแพทย์ตรวจพบว่า  ตับของท่านโต (Hepatomegaly)  กดเจ็บ  เป็นหน้าที่ของเขา จะต้องหาสาเหตุของโรคต่อไป

เช่น  ตรวจเลือด  ดูระดับเอ็นไซม์ของตับ  และระดับโปรตีน  ซึ่งอาจเปลี่ยนแปลงไป  ด้วยเหตุที่ตับถูกทำลายไป

Liver enzymes:

เอ็นไซม์ เป็นโปรตีน 
มีเอ็นไซม์จำนวนมากมายในร่างกายของคนเรา

 มันมีหน้าที่ในการทำปฏิกิริยาทางเคมี  ที่จำเป็นต่อร่างกายในด้านต่างๆ

ตัวตับเองมีเอ็นไซม์บางตัว    ทำหน้าที่สร้าง หรือสลายสารบางอย่าง  หรือทำลายของเสียทิ้งไป

ในคนปกติ  เราจะพบว่า  ตับมันทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของเอ็นไซม์ให้ดำเนินไปตามปกติ

แต่เมื่อใด ที่ตับถูกทำลายไป   เอ็นไซม์ของตับจะถูกปล่อยออกสู่กระแสเลือด

ดังนั้น  การตรวจดูระดับของเอ็นไซม์ดังกล่าว  ในกระแสเลือดในปริมาณสูงกว่าปกติ  จึงเป็นการบ่งบอกว่า   ตับถูกทำลายไป

เอ็นไซม์ที่บ่งบอกถึงตับถูกทำลาย   มีด้วยกัน 3 ตัว  คือ 
alanine aminotramsaminase (ALT),  aspatate aminotranferase (AST)
 และ  gamma glutamyl transminase (GGT)

การตรวจหาระดับของเอ็นไซม์ดังกล่าว  เป็นวิธีที่ดี  แต่ก็มีผลเสียเช่นกัน

เช่น  การตรวจหาระดับเอ็นไซม์ในกระแสเลือด  สามารถบอกได้ว่า  ตับถูกทำลาย (damage) หรือไม่เท่านั้น

แต่ไม่สามารถบอกได้ว่า  ตับที่ถูกทำลายไปนั้น  มีสาเหตุจากอะไร ?

ในกรณีดังกล่าว  แพทย์จำเป็นต้องหาสาเหตุกันต่อไป   เช่น  หากสงสัยว่า  เกิดจาก ไวรัส ได้ หรือไม่ ? 
 แพทย์สามารถสั่งตรวจดู  specific viral anibody ต่อไป

หากตรวจพบว่า คนไข้มี  antibodies ในกระแสเลือด   มันย่อมบ่งชี้ให้ทราบว่า   คนไข้รายนั้นมีการอักเสบจากเชื้อไวรัส

ซึ่งแพทย์จำเป็นต้องทำการตรวจต่อไปอีก   เช่น  มีเชื้อไวรัสหลงเหลืออยู่ในร่างกายหรือไม่ ?

Viral antibodies:

แอนตี้บอดี้ (antibodies)  เป็นโปรตีนที่ถูกสร้างด้วยเม็ดเลือดขาว  ทำหน้าที่จัดการ (ทำลาย) สิ่งแปลกปลอมที่ล่วงล้ำร่างกายของเรา
ซึ่งได้แก่พวกแบคทีเรีย และ  ไวรัสทั้งหลาย

แอนที่บอดี้ ของไวรัส A, B, และ C  ที่ทำให้เกิดตับอักเสบ  สามารถตรวจพบในเลือดได้  ภายในไม่กี่อาทิตย์ 
และมันจะคงสภาพอยู่เช่นนั้นนานเป็นปี หรือเป็นทศวรรษได้

นอกจากนั้น  การตรวจหา  antibodies  ยังสามารถนำมาช่วยวินิจฉัยได้ว่า  ตับอักเสบที่เป็นนั้น  เป็นชนิดเฉียบพลัน   หรือชนิดเรื้อรัง

ในไวรัสตับอักเสบชนิดเฉียบพลัน  ซึ่งหายเร็วนั้น  ตัว “แอนตี้บอดี้”  ทีเม็ดเลือดขาวสร้างขึ้น  
ไม่เพียงแต่ทำหน้าที่กำจัดเขื้อไวรัสเท่านั้น  แต่ยังทำหน้าที่ปกป้องคนไข้ไม่ให้เกิดตับอักเสบจาเชื้อตัวเดียวกันนี้ได้อีก

ซึ่งหมายความว่า  คนไข้ได้สร้างภูมิต่อต้านเชื้อด้งกล่าวขึ้นนั้นเอง

สำหรับรายที่เป็นไวรัสตับอักเสบเรื้อรัง (chronic viral hepatitis)  ตัวแอนนี้บอดี้ และระบบภูมิคุ้มกันเอง 

ไม่สามารถกำจัดเชื้อไวรัสตับอักเสบได้
ตัวไวรัสยังคงมีชีวิตอยู่  มีการแบ่งตัวไปเรื่อยๆ   
ซึ่งเราสามารถตรวจพบได้ในกระแสเลือด   ด้วยการตรวจหา viral protein
(โปรตีนของเชื้อไวรัส)   และ   genetic material

ซึ่งหมายความว่า  คนเป็นไวรัสตับอักเสบชนิดเรื้อรัง  ทำให้เราสามารถตรวจหา antibodies
และ viral protein &  genetic material ในกระแสเลือดได้

ส่วนพวก ไวรัสตับอักเสบชนิดเฉียบพลันนั้น   ตรวจได้เฉพาะ “แอนตี้บอดี้ “ อย่างเดียวเท่านั้น

Viral proteins and genetic material.

ตัวอย่าง  ของการตรวจหา  viral proteins  และ genetic material  ได้แก่:
o   Hepatitis B surface antigen-  เป็นการตรวจเพื่อหาว่า มีเชื้อไวรัสหรือไม่  
     ถ้าผลเป็นบวก  แสดงว่า มีเชื้อไวรัสตับอักเสบ B ในกระแสเลือด

       Hepatitis B DNA-  เป็นการตรวจหาปริมาณของเชื้อไวรัส  B ว่ามีปริมาณมากน้อยเท่าใด

o   Hepatitis B e antigen-เป็นการตรวจดูว่า  เชื้อไวรัสที่อยู่ในร่างกายนั้น  มีการแบ่งตัวหรือไม่  
     ถ้าตรวจได้ผลเป็นบวก  แสดงว่าไวรัสตับอักเสบ B  มีการแบ่งตัวในร่างกาย

o   Anti-HCV –เป็นการตรวจดูว่า  คนไข้มีภูมิต้านต่อไวรัส C ตับอักเสบไหม ?

o   Hepatitis C RNA- เป็นการตรวจดูปริมาณของเชื้อไวรัสตับอักเสบ C

นอกจากการตรวจดังกล่าว  เราอาจจำเป็นต้องตรวจหาภาวะอย่างอื่นๆ  
ซึ่งมีอาการคล้ายๆ กับ การเกิดไวรัสตับอักเสบได้ 

 เช่น  มีการอุดต้นของท่อน้ำดีจากก้อนนิ้ว- ก้อนนิวในถุงน้ำดี  หรือเกิดจากมะเร็ง

โดยทั่วไปแล้ว  ในการวินิจฉัยโรคตับอักเสบ  เราจำเป็นต้องทำการตรวจหลายอย่าง 

เช่น  ultrasound,  CT (computerized  Axial Tomography),  และทำ scans 

หรือ  MRI (Magnetic resonance imaging)

หากแพทย์ยังไม่สามารถวินิจฉัยได้ว่า  สาเหตุของตับอักเสบคืออะไร  หรือตับถูกทำลายมากน้อยแค่ใด 

แพทย์อาจจำเป็นต้องเอาชิ้นเนื้อของตับมาตรวจ (biopsy)

Next >> Hepatitis : Treatment  (5)