เท่าที่เราทราบกัน มีเพียงสองเหตุการณ์เท่านั้นเอง
ซึ่งอาจทำให้ระดับน้ำตาลในกระแสเลือดขึ้นสูง
นั้นคือ ปรากฏการณ์ฟ้าสาง (dawn phenomenon) และ Somogyi effect
ปรากฏการณ์ฟ้าสาง หรือ ปรากฏการณ์เช้ามืด(dawn phenonmenon)
เป็นผลสุดท้ายของปรากฏการณ์สองอย่าง ของการเปลี่ยนแปลงในร่างกาย
ซึ่งเกิดขึ้นร่างกาย ที่เกิดขึ้นในช่วงนอนหลับ ในช่วงในระหว่าง เวลาเที่ยงคืน ถึง 3.00 น.
ร่างกายของคนเราต้องการอินซูลินในปริมาณไม่มาก
เพราะเป็นช่วงที่ร่างกายหลับอย่างสนิท
อินซูลินชนิดใดก็ตาม ที่คนไข้ได้รับในตอนเย็น จะทำให้ระดับน้ำตาลลดลงในแนวดิ่ง
ซึ่งจะเกิดในระยะดังกล่าว (เที่ยงคืน ถึง 3.00 น)
ต่อจากนั้น จากเวลา 3.00 น. ถึง 8.00 น. ร่างกายจะผลิตน้ำตาลออกสู่กระแสโลหิตเป็นจำนวนมาก
เป็นการเตรียมพร้อมสำหรับวันใหม่ พร้อมกับมีการหลั่งฮอร์โมนหลายตัวออกมา
เพื่อเป็นการ "ลดการตอบสนอง" ต่อออนซูลินลง
เหตุการณ์ทั้งหลายที่เกิดขึ้น เมื่ออินซูลิน ที่คนไข้ได้รับในตอนก่อนนอนได้หมดไปอย่างช้า ๆ
เมื่อนำเหตุการณ์ทั้งหมดมาร่วมกัน จะทำให้ระดับน้ำตาลในกระแสเลือดตอนเช้าสูงขึ้น
Somogyi effect:
สาเหตุอย่างที่สอง ที่ทำให้ระดับน้ำตาลในกระแสเลือดสูงในตอนเช้า อาจเนื่องมาจาก Somogyi effect
(เรียกตามชื่อของคนเขียนเรื่องนี้เป็นคนแรก)
อีกชื่อหนึ่ง เรียกว่า Rebound hyperglycemia ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นขบวน
ตามด้วยผลสุดท้าย นั่นคือ มีน้ำตาลในตอนเช้าในระดับสูง (Hyperglycemia)
ซึ่งมีลักษณะเช่นเดียวกับ “ปรากฏการณ์ ฟ้าสาง
ซึ่ง เป็นผลจากการกระทำของคนเอง (man-made)
(เป็นผลจากการที่ไม่สามารถรักษาได้ดีนั่นเอง) ใน Somogyi effect
มีเหตุการสองประการ ที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์ดังกล่าว
เหตุการณ์แรก อาจเป็นเพราะในตอนเที่ยงคืน ระดับน้ำตาลในกระแสเลือดลดลงต่ำมาก
จากนั้น ร่างกายจะตอบสนองด้วยการปล่อยฮอร์โมนออกมา เพื่อเพิ่มระดับน้ำตาล
ในกรณีเช่นนี้ มันเกิดขึ้นเพราะ ข้อแรก คุณรับอินซูลินเร็วก่อนที่จะถึงเวลา (earlier) หรือ
เป็นเพราะคุณไม่ได้รับประทานอาหาร (ว่าง) ในตอนก่อนนอน
อีกเหตุการณ์ ขนาดของ long acting insulin ที่คุณได้รับในตอนก่อนนอน มีขนาดน้อยไป
จึงเป็นเหตุให้มีระดับน้ำตาลสูงในตอนเช้า
ปํญหาที่พวกเรามักถามกัน คือ จะทราบได้อย่างไรว่า dawn phenomenon
และ Somogyi effect มันแตกต่างกันตรงใหน ?
แพทย์เขาจะขอทำการตรวจน้ำตาลในช่วง 2.00 Am และ 3.00 AM หลายวันติดต่อกัน
ถ้าผลออกว่า ระดับน่ำตาลในช่วงเวลาดังกล่าว ต่ำทุกครั้ง แสดงว่า มันน่าจะเป็น Somgoyi ดดำแ
แต่หากเวลาดังกล่าว พบระดับน้ำตาลมีค่าปกติบ้าง สูงบ้าง ...มันเป็น Dawn phenomenon
How can this situation be corrected ?
เมื่อแพทย์ และท่านทราบว่า ระดับน้ำตาลในตอนกลางคืนเป็นเช่นใด
เขาจะแนะนำให้ท่านปรับเปลี่ยนแผนการรักษา เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลให้ดีขึ้น
ซึ่งมีทางเลือกให้ปฏิบัติดังนี้:
• เปลี่ยนเวลาให้ long-acting insulin ในตอนเย็น เพื่อให้อินซูลินออกฤทธิสูงสุด
ตรงกับเวลาที่ระดับน้ำตาลเริ่มขึ้นสูง
• เปลี่ยนชนิดของอินซูลินที่ใช้ฉีดในตอนเย็น
• ให้ extra insulin ในตอนกลางคืน
• รับประทานอาหารในช่วงเช้าน้อยลง
• เพิ่มปริมาณอินซูลินในตอนเช้าขึ้นอีก
• ปรับเปลี่ยนเป็น insulin pump ซึ่งสามารถวางโปรแกรม ให้มีการปล่อยอินซูลินในตอนเช้าได้
นั่นเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับคนเป็นเบาหวาน ซึ่งมีระดับน้ำตาลในตอนเช้าสวิงขึ้นสูง
www.my.cleavelandclinic.org/disorders/diabeties-mellitus/hic-
what-cause-high-blood-sugar-level-in-the-moening.aspx
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น