โรคโลหิตจาง (Types) ที่พบได้บ่อยได้แก่:
โรคโลหิตจางจากขาดธาตุเหล็ก
(Iron-deficiency anemia)
โดยมีสาเหตุจากการขาดธาตุเหล็ก ทำให้ร่างกายไม่สามารถสร้างเม็ดเลือด
แดงได้ เกิดเป็นโรคโลหิตจางขึ้น
สาเหตุที่ทำให้ร่างกายขาดธาตุเหล็ก คือการเสียเลือด
และบางครั้งอาจเป็นผลมาจากความบกพร่องการดูดซึมจากอาหารก็ได้
หรืออาจเป็นผลมาจากการตั้งครรภ์
และการคลอดบุตร ซึ่งทั้งสองกรณีมีการ
ใช้ธาตุเหล็กเป็นจำนวนมาก เป็นเหตุให้เกิดภาวะโลหิตจางได้
สาเหตุของการขาดธาตุเหล็กมักเป็นมาจากการเสียเลือด
แต่บางครั้งอาจเป็นผลเนื่องมาจากความบกพร่องในการดูดซึมของธาตุเหล็กเสีย
ไป หรือบางทีอาจเกิดจากการตั้งครรภ์ และคลอดบุตร
ซึ่งจำเป็นต้องใช้ธาตุเหล็กเป็นอย่างมาก จึงทำให้เกิดโรคโลหิตจางได้
นอกเหนือจากนั้น เรายังพบว่า
ในคนไข้ที่ทำการผ่าตัดกระเพาะอาหาร
เพื่อลดน้ำหนัก
(gastric bypass surgery) หรือเหตุผลอย่างอื่น ๆ
อาจทำให้เกิดภาวะขาดธาตุเหล็ก โดยทำให้การดูดซึมธาตุเหล็กเสียไป
โรคโลหิตจางจากการขาดไวตามิน
(Vitamin-deficiency
anemia)
เป็นโรคโลหิตจางที่เกิดจากการขาดสาร vitamin B12 หรือ folate
ซึ่งมีต้นเหตุมาจากการขาดอาหาร
คนเป็นโรคโลหิตจางที่มีชื่อ “pernicious anemia” เป็นผลมาจากร่างกาย
ไม่สามารถดูดซึมเอา vitamin B12 จากทางเดินอาหารได้
Aplastic anemia
เป็นโรคโลหิตจางที่พบได้น้อยมาก จะเกิดขึ้นเมื่อร่ากายหยุดการสร้าง
เม็ดเลือดแดงให้ได้เพียงพอ โดยมีสาเหตุมาจากการอักเสบติดเชื้อไวรัส,
หรือเกิดจากการสัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษ
(toxic
chemicals), ยา (drugs)
และโรคของภูมิต้านทานจากความพบพร่อง
Idiopathic aplastic
anemia…
เป็นชื่อของโรคโลหิตจาง ซึ่งไม่ทราบว่า
อะไรเป็นต้นเหตุทำให้ร่างกายสร้างเม็ดเลือดแดงได้น้อย
โรคลิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตกสลาย
(Hemolytic
anemia)
เป็นโรคโลหิตจางที่เกิดขึ้น
เมื่อเม็ดเลือดแดงเกิดการแตกสลายตัวใน
กระแสเลือด หรือในม้าม โดยสาเหตุทำให้เกิดภาวะเช่นนั้น
อาจเป็นผลมาจากเม็ดเลือดแดงถูกแรงกระแทก
ซึ่งอาจพบในกรณีที่มีการรั่ว (leak) ของเลือดผ่านลิ้นหัวใจ หรือผ่าน
หลอดเลือดที่โป่งพอง หรือพบในการอักเสบติดเชื้อต่างๆ,
หรือความผิดปกติทางระบบภูมคุ้มกัน
ความผิดปกติทางพันธุกรรม
อาจมีผลกระทบต่อโครงร่าง และการทำงาน
ของเม็ดเลือดแดง
ที่พบเห็นได้แก่ inherited
hemolytic anemia
รวมถึงโรค thalassemia
บางชนิด และในรายที่มีระดับเอ็นไซม์
Glucose-6-phospate dehdrogenase deficiency
ซึ่งการรักษาจะขึ้นกับสาเหตุของโรค
Sickle cell anemia
เป็นโรคโลหิตจากเม็ดเลือดแตกสลาย (hemolysis) ชนิดหนึ่ง
ซึ่งถ่ายทอดทางพันธุกรรม
โดยมีความผิดปกติในโปรตีน “hemoglobin
ทำให้เม็ดเลือดแดงแข็งกระด้าง
และทำให้เกิดการอุดตันของกระแสไหลเวียนของเลือดขึ้น
ยังผลให้เลือดไม่สามารถไหลเวียนผ่านเส้นเลือดขนาดเล็กได้
ยังผลให้เลือดไม่สามารถไหลเวียนผ่านเส้นเลือดขนาดเล็กได้
สาเหตุอย่างอื่น ที่ทำให้เกิดโรคโลหิตจาง
มีโรคหลายอย่างสามารถกระทบกับร่างกาย...
ไม่ให้ร่างกายสามารสร้างเม็ดเลือดแดงขึ้นได้ ยกตัวอย่าง
คนเป็นโรค
ไตบางคนเกิดเป็นโรคโลหิตจางขึ้นมา
เพราะไตไม่สามารถสร้างฮอร์โมน
ที่มีชื่อว่า “hemopoietin” ได้มากพอ ที่จะส่งสัญญาณให้ไขกระดูกทำการ
สร้างเม็ดเลือดแดงขึ้นใหม่ได้
นอกเหนือจากนั้น การรักษามะเร็งด้วย “เคมีรักษา”
ก็เป็นเหตุให้ร่าง
กายสูญเสียสมรรถนะในการสร้างเม็ดเลือดได้เช่นกัน
เป็นเหตุให้เกิดโรคโลหิตจางขึ้น
เขาทำการรักษาโรคโลหิตจางกันอย่างไร ?
การรักษาโรคโลหิตจางส่วนใหญ่จะขึ้นกับสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะดังกล่าว
ในคนที่เป็นโรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
(iron deficiency)…
ส่วนใหญ่จะมีต้นเหตุจากการเสียเลือด
ถ้าท่านเป็นโลหิตจากการขาดธาตุเหล็ก แพทย์จะทำการตรวจดูว่า
การสูญเสียเลือดมีต้นเหตุที่กระเพาะอาหาร หรือลำไส้
สำหรับโรคโลหิตจางจากการขาดอาหาร เช่น vitamin B-12 deficiency
หรือ Folate
deficiency ซึ่งนอกจากจะมีต้นเหตุมาจากการรับประทานอา
หารที่ไม่มีคุณภาพแล้ว ยังอาจเป็นผลมาจากความผิดปกติในการดูดซึม
ของสาร
vitamins ทางลำไส้ได้อีกทางหนึ่ง
และในการรักษาจะมีแตกต่างกันตั้งแต่การปรับเปลี่ยนอาหาร
จนกระทั้งให้อาหารเสริมในสิ่งที่ขาดไป
ถ้าต้นเหตุของโลหิตจาง เป็นผลจากโรคเรื้อรัง (chronic
disease)…
การรักษาจะมุ่งตรงไปที่ตัวโรคเรื้อรัง ซึ่งเป็นต้นตอทำให้เกิดโลหิตจาง
เมื่อโรคดังกล่าวหาย...ภาวะโลหิตจางจะดีขึ้นได้เอง
ภายใต้สถานการณ์บางอบ่าง เช่น
โรคไตเรื้องรัง (CKD)…
แพทย์รักษาภาวะโลหิตจาง อาจให้การรักษาคนไข้ด้วยการให้ฉีดสาร
Erythropoietin
เพื่อกระตุ้นไขกระดูกให้ทำการสร้างเม็ดเลือดแดงขึ้น
สำหรับ Aplastic
anemia…
ถ้าไขกระดูกหยุดการสร้างเม็ดเลือดแดง ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากตัวไขกระ
ดูกเกิดความล้มเหลว ไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดแดงได้เอง
หรืออาจเป็นเพราะไขกระดูกสร่างเม็ดเลือดแดงที่ไม่เจริญเหมือนปกติ
ซึ่งมีชื่อเรียก
myeodysplasia หรือเป็นผลมาจากการใช้ยาบางชนิด
และถ้าคนไข้เป็นโรค
Aplastic anemia….
แพทย์ประจำของท่านอาจปรึกษา
หรือส่งต่อแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง
ให้เป็นผู้รับผิดชอบต่อไป ซึ่งเขาอาจทำการเจาะเอาไขกระดูกมาทำการ
ตรวจ เพื่อหาสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะดังกล่าว
การรักษาคนไข้ที่เป็นโรคโลหิตจางชนิด
Aplastic anemia…
แพทย์อาจให้ยา และให้เลือด (blood transfusions)
การเป็นโรคโลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตกภายในกระแสเลือด
(hemolytic
anemia) ซึ่งมีต้นเหตุทาง mechanical factors
เช่น
มีเลือดรั่วทางลิ้นหัวใจ, หรือจากการอักเสบติดเชื้อ หรือเกิดจาก
ความผิดปกติทางภูมิคุ้มกัน การวินิจฉัยโรคสามารถกระทำได้ด้วยการ
ตรวจเลือดด้วยวิธีพิเศษ และดูรูปร่างของเม็ดเลือดทางกล้องจุลทรรศน์
ในการรักษาโลหิตจางชนิดนี้ แพทย์เขาอาจให้ยาปฏิชีวนะ หรือให้ยา
ยับยั้งการทำงานของระบบภูมคุ้มกัน
(suppress the immune system)
