What is pancreatitis?
ตับอ่อนอักเสบ
ดูเหมือนว่าไม่ต้องอธิบายว่า มันหมายความถึงอะไร
ตับอ่อน เป็นอวัยวะอย่างหนึ่ง มีขนาดใหญ่พอสมควร อยู่หลังกระเพาะอาหาร
ไกล้กับลำไส้ส่วนบน ส่วนที่มีชื่อว่า duodenum
ตับอ่อนจะทำหน้าที่ผลิตสารที่เรียกว่า น้ำย่อย (digestive juice หรือ enzymes)
ซึ่งจะถูกปล่อยออกทางท่อ (pancreatic duct) สู่ส่วนแรกของลำไส้เล็ก (duodenum)
น้ำย่อยที่ได้จากตับอ่อน (pancreas) และและน้ำดีจากตับ (liver)
จะรวมกันในถุงน้ำดี (gallbladder) พร้อมที่จะทำการย่อยอาหารในกระเพาะลไส้ต่อไป
นอกจากนั้น ตับอ่อนยังสร้าง ฮอร์โมน ชื่อ “insulin”
และ “glucagon” ออกสู่กระแสโลหิต
เป็นฮอร์โมนที่ทำหน้าที่เกี่ยวกับ การควบคุมน้ำตาลที่เราได้จากอาหาร
ให้กลายเป็นพลังงาน ให้ร่างกายได้ใช้กันต่อไป
ปกติ น้ำย่อย ที่ผลิตจากตับอ่อน จะยังไม่มีฤทธ์ (inactive)
จนกว่า มันจะเข้าอยู่ไปในลำไส้เล็กเสียก่อน
แต่เมื่อใดที่ตับอ่อนเกิดการอักเสบขึ้น น้ำย่อยที่มันสร้างขึ้น และยังอยูในตับอ่อน
มันจะทำลายตัวของมันเอง ทำให้เซลล์ตับอ่อนถูกทำลายลง (damage)
การอักเสบของตับอ่อน อาจเป็นแบบเฉียบพลัน (acute) และแบบเรื้อรัง (chronic)
แต่ละรูปแบบ อาจนำไปสู่ความรุนแรง และนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนได้
ในรายที่รุนแรง (severe case) อาจเกิดมีเลือดออก
และ ทำให้ตับอ่อนถูกทำลายอย่างถาวรได้
ทั้งสองรูปแบบ(acute and chronic forms) จะเกิดในชายได้มากว่าหญิง
What is acute pancreatitis?
ตับอ่อนอักเสบแบบเฉียบพลัน (acute) หมายถึงการอักเสบของตับอ่อน
ซึ่งเกิดขึ้นอย่างฉับพลัน หากได้รับการรักษา สามารถหายเป็นปกติในไม่กี่วัน
หากมีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้น อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้
จากสถิติของสหรัฐฯ ในแต่ละปี จะมีคนไข้เป็นตับอ่อนอักเสบประมาณ 2 แสนคน
โดยมีสาเหตุมาจาก “นิ้วในถุงน้ำดี” ซึ่งเป็นต้นเหตุให้เกิดการอักเสบของตับอ่อนขึ้น
เมื่อก้อนน้ำดี ก้อนเล็ก ๆ ผ่านทางท่อน้ำดี (common bile duct)
เป็นเหตุให้น้ำย่อยไหลสู่ถุงน้ำดีได้ไม่สดวก ทำให้บางส่วนไหลย้อนกลับสู่ตับอ่อน
เป็นเหตุให้การอักเสบในตัวตับอ่อนขึ้น
คนที่ดื่มเหล้ามาเป็นเวลานาน ก็เป็นสาเหตุให้เกิดตับอักเสบเฉียบพลันได้เช่นกัน
ซึ่งจะเกิดในระยะเวลาเป็นชั่วโมง หรือนานถึง 2 วัน
นอกเหนือจากนั้น ยังมีสาเหตุอย่างอื่นอีก ที่เป็นเหตุให้เกิดตับอ่อนเกิดอักเสบ
แบบเฉียบพลันได้ เช่น บาดเจ็บของช่องท้อง (abdominal trauma), จากยา (drugs)
อักเสบติดเชื้อ (infection), เนื้องอก (cancer),
และความผิดปกติทางพันธุกรรมทางตับอ่อน (genetic abnormality).
Symptoms
อาการของคนไข้ที่เป็นตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน จะมีอาการปวดท้อง
อาจเกิดขึ้นอย่างค่อยเป็น ค่อยไป และปวดร้าวไปทางด้านหลังได้
อาการอาจไม่รุนแรง หรือมีความรุนแรง ซึ่งมักจะเกิดหลังกินข้าว
อาการปวดท้อง อาจกินเวลานานหลายวัน มักจะทำให้คนไข้รู้สึกไม่สบายเอามาก ๆ
และจำเป็นต้องรับการรักษาในโรงพยาบาล เมื่อ:
• ท้องบวม และกดเจ็บ (swollen and tender abdomen)
• คลื่นไส้ และอาเจียน
• ไข้
• ชีพจรเต้นเร็ว
รายที่มีความรุนแรงมาก (severe acute pancreatitis) อาจทำเกิดภาวะขาดน้ำ
(dehydration) ความดันลดต่ำ หัวใจล้มเหลว , มีอาการปวด และไต อาจล้มเหลว
หากมีเลือดออกในตับอ่อน อาจทำให้คนไข้ชอก และอาจตายได้
Diagnosis
ภายหลังการซักประวัติ และการตรวจร่างกาย
ในคนที่เป็นโรคตับอ่อนอักเสบอย่างเฉียบพลัน จะพบว่า ค่าของ amylase และ lipase และน้ำย่อยที่สร้างจากตับอ่อน
จะมีค่าสูงกวาปกติอย่างน้อย 3 เท่า
การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ อาจเกิดในสารเคมีอย่างอื่นของร่างกาย
เช่น glucose, calcium, magnesium, sodium, potassium และ bicarbonate.
ภายหลังจากคนไข้มีอาการดีขึ้น ระดับของสารเคมีต่าง ๆ จะกลับสู่ปกติ
การวินิจฉัยตับอ่อนอักเสบ ส่วนใหญ่จะกระทำได้ยากมาก เพราะตับอ่อนมันอยู่ลึก
ดังนั้น แพทย์จึงจำต้องอาศัยการตรวจอย่างอื่น ๆ อีก เช่น
Abdominal ultrasound.
Computerized tomography (CT) scans.
Endoscopic ultrasound (EUS)
Magnetic resonance cholangiopancreatography (MRCP)
continue >(2)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น