วันอาทิตย์ที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2557

เมื่อท่านมีความรู้สึกว่า...อาหารไม่ย่อย (Dyspepsia) : P4 Evaluation

May 17, 2014

ในการวินิจฉัยสาเหตุของคนที่มีอาการอาหารไม่ย่อย จำเป็นต้องอาศัยการ
ซักประวัติ, การตรวจร่างกาย และการตรวจทางห้องปฏิบัติการณ์
ซึ่งถือเป็นขั้นตอนแรก ๆ ของการประเมินคนที่เพิ่งมีอาการอาหารไม่ย่อย

เป้าหมายที่สำคัญในการประเมินคนไข้ในระยะแรก คือการค้นหาสัญญาณ
เตือน (alarm fratures) โรคร้ายของระบบทางเดินอาหาร เช่น มะเร็ง
ของท่ออาหารขกระเพาะอาหาร (desophageal malignancy) และอื่น ๆ

ประวัติการเจ็บป่วย (History):
การซักประวัติความเจ็บป่วยอย่างละเอียด  สามารถแยกโรคที่ไม่เกี่ยวข้อง
ออกไป  เป็นต้นว่า  การแยกโรคกรดไหลย้อน (GERD) และโรคที่เกิดจาก
การใช้ยา nonsteroidal anti-inflammatory drug (NSAID) ตลอดรวมไปถึงคน
ที่มีสัญญาณเตือนได้ ดังตัวอย่าง:

 ประวัติของการมีอาการแสบหน้าอก (heartburn), กรดไหลย้อน
(regurgitation), หรือไอ (cough) เป็นอาการที่บ่งบอกให้ทราบ
ว่า เป็นโรค “gastroesophageal reflux (GERD)

 ประวัติการใช้ยา NSAID จะเพิ่มโอกาสให้เกิดอาการอาหารไม่ย่อย
(dyspepsia) หรือโรคกระเพาะอาหารเป็นแผล (ulcer disease),
คนมีประวัติของอาหารไม่ยอย พร้อมกับมีอาการปวดร้าวไปยังด้านหลัง
หรือมีประวัติว่า มีสมาชิคในครอบครัวเป็นโรคตับอ่อนอักเสบ เป็น
เครื่องชี้บ่งให้ทราบว่า ท่านอาจเป็นโรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง

 มีประวัติน้ำหนักลดอย่างเด่นชัด, เบื่ออาหาร, อาเจียน, กลืนอาหารลำบาก,
และมีประวัติสมาชิคในครอบครัวเป็นมะเร็งของกระเพาะลำไส้...
จะชี้นำไปในทางเป็นมะเร็ง

 มีอาการปวดอย่างรุนแรงที่บริเวณท้องส่วนบน   หรือปวดท้องที่บริเวณ
ช่องท้องด้านขวาส่วนบน โดยมีอาการปวดนานมากกว่าชั่วโมง
หรืออาการปวดอาจเกิดเมื่อใดก็ได้นั้น...เป็นข้อชี้บ่งว่า  อาการปวดนั้น  น่าจะ
เป็นอาการปวดจากโรคเกี่ยวกับถุงน้ำดีอักเสบ หรือมีนิ้่วในถุงน้ำดีได้

การตรวจร่างกาย (physical examination):

ในการตรวจร่างกายของคนที่มีอาการปวดท้อง...อาหารไม่ย่อยนั้น โดยทั่วไป
มักจะปกติ ยกเว้นกดเจ็บตรงบริเวณใต้ลิ้นปี่ (epigastric area)

อาการกดเจ็บที่บริเวณท้องส่วนบน (epigastric pain) ไม่สามารถแยกโรค
ระหว่าง functional dyspepsia และ organic dyspepsia
ซึ่งอาศัย  Canett sign เป็นตัวแยก: อาการที่กดเจ็บที่หน้าท้องในขณะเกร็งกล้าม
เนื้อท้อง จะมีต้นตอมาจากผนังหน้าท้องโดยตรง    แต่หากอาการปวดลดน้อยลง
 หรือในขณะปล่อยให้หน้าท้องหย่อนตัว  เมื่อกดหนาท้อง  แล้วพบว่ามีอาการ
กดเจ็บ แสดงว่าสาเหตุของความเจ็บปวดอยู่ใต้ต่อผนังหน้าท้อง

ข้อมูลอย่างอื่นที่ได้จากการตรวจร่างกาย ได้แก่  การตรวจพบก้อนในท้อง
 ซึ่งอาจเป็นโรคตับโต (hepatoma)  หรือคลำพบต่อมน้ำเหลือง
โตที่บริเวณ suprascapular หรือบริเวณรอบ ๆ สะดือ  จะพบเห็นในคนที่เป็น
มะเร็งของกระเพาะอาหาร,  ตัวเหลืองตาเหลือง
(พบในรายที่เป็นมะเร็งที่กระจายไปยังตับ),

การมีน้ำในช่องท้องอาจเป็นข้อชี้บอกให้ทราบว่า คนไข้มะเร็งในบริเวณเยื่อ
บุช่องท้อง (peritoneal carcinoatosis)   นอกจากนั้น เราอาจตรวจพบการสูญเสียมวล
กล้ามเนื้อ และไขมันใต้ผิวหนังโดยทั่วไป และมีอาการปวดที่บริเวณขา และเท้า
อาจเป็นผลมาจากการมีน้ำหนักลดมากๆ ได้

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ (Laboratory tests):

การตรวจเลือด และตรวจสารเคมีในเลือด (blood chemistry) บางอย่าง  เช่น
การตรวจ liver functinon test   และอื่น ๆ เพื่อค้นหาสัญญาณเตือนถึงโรคอื่น ๆ เช่น
 เบาหวาน, โรคตับ เป็นต้น

<< BACK          NEXT >> p 5: Diagnostic strategies & initial Management

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น