Lymphoma : Treatment continued 9

8/22/12

 continued

Lymphoma : Treatment

การรักษาตามมาตรฐานของโรค lymphoma ….
ประกอบด้วย  การรักษาด้วยการฉายแสงรังสี (radiation therapy) 
เป็นการรักษาระยะแรก ๆ ของมะเร็ง lymphomas,  หรือ 
อาจรักษาด้วยการใช้ chemotherapy  ร่วมกับ  การฉายแสง (radiation)

สำหรับ  มะเร็งระยะสุดท้าย (later stage lymphoma) 
การรักษาด้วยlสารเคมี   เรียกเคมี รักษา  ซึ่งมีการให้ยาตั้งแรกวินิจฉัยโรค 
อาจมีการเพิ่มการรักษาด้วยรังสี  เพื่อเป็นการรักษาคนที่เป็นมะเร็ง 
ที่มีก้อนมะเร็งขนาดใหญ่ (blky disease)

การรักษาด้วย  biological therapy  หรือ  immunotherapy 
ก็เป็นทางเลือก  ที่ใช้เสริมวิธีการรักษาตามมาตรฐาน

Radiation therapy:

เป็นการรักษาด้วยการฉายแสง  โดยใช้รังสีเพื่อทำการฆ่าเซลล์มะเร็ง
ถือว่า  เป็นการรักษาเฉพาะที่ (local therapy)  ซึ่งหมายความว่า 
เป้าหมายของการรักษา  คือ ตัวเซลล์มะเร็งนั้นเอง 
โดยมีแพทย์เฉพาะทางมะเร็งรักษา (oncology) จะเป็นคนวางแผนในการรักษา 
ตลอดรวมถึงการแนะนำทางเลือกให้แก่คนไข้

การฉายแสงที่บริเวณต่อมน้ำเหลือง  หรือ ที่อวัยวะที่เป็นมะเร็ง
ในบางกรณี ในบริเวณใกล้เคียงมะเร็ง  อาจจำเป็นต้องได้รับการฉายแสงด้วย
เพื่อเป็นการทำลายเซลล์มะเร็ง  ซึ่งอาจมีการกระจายไป
ผลจากการรักษาด้วยการฉายแสง  อาจทำให้คนไข้เกดอาการอ่อนเพลีย, 
เกิดอาการคลื่นไส้,  ท้องล่วง,  และ  อาจมีปัญหาทางด้านผิวหนัง

การฉายแสงตรงต่อมน้ำเหลือง  อาจกดการทำงานของระบบภูมิต้านได้ในระดับ
ที่แตกต่างกัน   และการฉายแสงตรงบริเวณกระดูก  และไขกระดูก 
อาจทำให้การสร้างเม็ดเลือดถูกกด  ทำให้จำนวนเม็ดเลือดลดลง

ในการรักษาด้วยการฉายแสง   มักจะให้ในระยะสั้น ๆ ประมาณ   5 – 7   วัน
จนกระทั้งถึงหลายอาทิตย์  เพื่อให้ขนาดของรังสี (dose) ให้ต่ำเข้าไว้ 
เป็นการป้องกันไม่ให้  หรือ ให้เกิดผลข้างเคียงเกิดน้อยที่สุด

Chemotherapy:

หมายถึงการรักษาด้วยการใช้ยาที่มีกำลังสูง  เพื่อฆ่า  หรือทำลายเซลล์มะเร็ง
เราเรียกว่า chemotherapy   ถือว่า เป็น systemic therapy 
ซึ่งหมายความว่า   ยาที่ให้แก่คนไข้  จะกระจายไปตามกระแสเลือด 
และกระทบกับทุกส่วนของร่างกา

ผลเสียของการใช้ยาดังกล่าว  นอกจากทำลายเซลล์มะเร็งแล้ว...
มันยังทำลายเซลล์ที่ดีด้วย  นั่นคือสิ่งที่เราเรียกว่า ผลข้างเคียง (side effects)
บางคนอาจทนต่อการรักษาด้วยยา (chemotherapy) ได้ดีกว่าคนอื่น

ผลข้างเคียงจาก chemotherapy  ที่พบได้บ่อยสุด 
คือ การกดไขกระดูก  ทำให้การสร้างเม็ดเลือดลดลง  เป็นเหตุให้คนไข้รายนั้น
เกิดการอักเสบได้ง่าย (low white cell count),  เกิดโรคเลือดจาง (anemia)
เพราะเม็ดเลือดแดงต่ำ หรือ  มีปัญหาเรื่องการหยุดเลือด เพราะเกล็ดเลือดต่ำ

นอกจากนั้น  อาการอย่างอื่น  ๆ 
อาจทำให้เกิดอาการคลื่นไส้,  อาเจียน,  เบื่ออาหาร , ผมล่วง,  เจ็บภายในปาก 
หรือทางเดินของกระเพาะลำไส้,  อ่อนเพลีย,ปวดกล้ามเนื้อ, 
มีการเปลี่ยนแปลงที่เล็บมือ  และ เล็บเท้า

เมือ ท่านเกิดอาการดังกล่าว 
ท่านควรบอกให้แพทย์ผู้ทำการรักษาได้ทราบ
ซึ่งแพทย์ผู้ทำการรักษา  สามารถให้ยาลดอาการดังกล่าวได้ 
หรือมีการปรับเปลี่ยนขนาดของยารักษา

การรักษาด้วย   chemotherapy 
อาจให้ในรูปของเม็ดยา  หรือ อาจให้ทางเส้นเลือดดำ
ซึ่งคนส่วนใหญ่  ผู้ซึ่งได้รับยาเม็ดผ่านทางเส้นเลือด  จะมีเครื่องมือติดไว้ที่เส้นเลือดดำ
ที่บริเวณหน้าอก  หรือ ต้นแขน  เพื่อเป็นทางเปิดให้แก่การให้ยารักษา 
และ  ใช้เป็นทางเจาะเลือดตรวจ

จากประสบการณ์  ชี้ให้เห็นว่า 
การใช้ยาหลายอย่างร่วมกัน  จะได้ผลดีกว่าการให้ยาเพียงตัวเดียว (monotherapy)
การให้ยาหลายขนานรวมกัน  จะลดผลข้างเคียงจากการใช้ยาได้ 
เพราะยาแต่ละอย่าง  จะใช้ในขนาดน้อย  ทำให้คนไข้สามารถทนต่อผลข้างเคียงได้

การรักษาด้วย chemotherapy ....
จะถูกให้แล้วให้อีกโดยให้เหมือนเดิมทุกครั้งไป
ในการให้แต่ละครั้ง  มักจะกินเวลาหลายวัน  ตามด้วยการหยุดพักเป็นระยะหลายอาทิตย์
เพื่อ ให้คนไข้  ฟื้นจากผลข้างเคียงที่เกิดจากยาเคมีรักษา  เช่น  เลือดจาง (anemia) 
และ เม็ดเลือดขาวลดต่ำ
การรักษาตามมาตรฐาน  จะนับเป็นรอบ  แต่ละรอบจะเหมือนเดิมทุกประการ
เช่น  ให้สี่ครั้ง  หรือ ห้าครั้ง

การรักษาด้วย “เคมีรักษา”  ด้วยวิธีการกระจายการรักษาออกไปเป็นระยะยาว
สามารถเพิ่มขนาดของยาทีทให้สูงขึ้น  ในขณะที่คนไข้สามารถทนต่อ
ผลข้างเคียง  (side effects) ของยาได้

Biological Therapy

การรักษาด้วยวิธี Biological therapy  บางครั้งเราเรียกว่า 
immunotherapy  เป็นวิธีการรักษา   ที่ใช้ผลประโยชน์จากภูมิต้านที่มีตามธรรมชาติ 
ทำหน้าที่ต่อสู้กับตัวที่ทำให้เกิดโรค (pathogens) 
การรักษาด้วยวิธีกดังกล่าว  เป็นวิธีที่ดี  เพราะ  มันสามารถทำลายมะเร็งได้ 
โดยไม่มีผลข้างเคียงจากการรักษาตามมาตรฐาน

การรักษาด้วย biological therapies  มีหลายชนิดด้วยกัน  ได้แก่:

v  Monoclonal antibodies

Antibodies คือ  สารที่สร้างโดยร่างกายของเราเอง  เพื่อต่อสู่กับสิ่งแปลกปลอม 
ที่รุกล้ำเข้าสู่ร่างกาย,  เซลล์ผิดปกติทุกเซลล์,  สิ่งมีชีวิต,  หรือ เชื้อโรคภายในร่างกาย
จะมีเครื่องหมายที่อยู่ผิวของสิ่งแปลกปลอมเหล่านั้น 
ซึ่งภูมิต้านทานสามารถจำได้   และตัวเครื่องหมายที่อยู่บนผิวดังกล่าว  คือ antigens

Monoclonal  antibody  หมายถึงภูมิต้านทานที่สร้างจากห้องทดลอง 
ซึ่งมันสามารถจับกับตัว antigens  บางตัวเป็นการเฉพาะได้
และ  มันถูกนำมาใช้ในการรักษาคนไข้ที่เป็นมะเร็ง  ด้วยการช่วยเสริมระบบภูมิต้านทาน
ของตัวเอง  ทำลายเซลล์มะเร็ง  และ เชื้อโรคอื่น ๆ ได้โดยตรง   

หรือ  มันสามารถช่วยให้การรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ  เช่น  การรักษาด้วยรังสีรักษา, 
และเคมีรักษา  สามารถพบ antigens ที่อยู่บนเซลล์มะเร็ง  และ 
จัดการทำลายเซลล์มะเร็งนั้น ๆ

v  Cytokins:

เป็นสารเคมีที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ  ซึ่ง ถูกสร้างโดยร่างกาย  และ สร้างจากห้องทดลอง   
มันสามารถกระตุ้นเซลล์ของระบบภูมิต้านทาน  และ อวัยวะอย่างอื่น ๆ 
สารชนิดนี้  ได้แก่  interferons  และ  interleulins   มันสามารถกระตุ้นระบบภูมิต้านทาน 
และ  colony-stimulating factors   ซึ่งจะกระตุ้นให้เซลล์ของเม็ดเลือด 
เกิดการเจริญเติบโตขึ้น

v  Vaccines

Vaccines พวกนี้  จะแตกต่างจากวัคซีน  ที่เราใช้เพื่อต่อต้านโรคติดเชื้อทั้งหลาย
เช่น  polio  และ

 Cancer vaccines  ไม่สามารถป้องกันโรคอักเสบจากการติดเชื้อได้
 แต่มันถูกสร้างขึ้นมาเพื่อช่วยระบบภูมิต้านทาน  ให้ตอบสนองด้วยการต่อสู้กับมะเร็ง 
นอกจากนั้น  มันยังสร้างความจำเกี่ยวกับมะเร็งได้อีก  
 ดังนั้น  ระบบภูมิต้านจะถูกกระตุ้นได้แต่เนิน ๆ  ซึ่งสามารถป้องกันไม่ให้มะเร็งเกิดขึ้นได้ใหม่

การรักษาอย่างอื่น ๆ
มีคำพูดอย่างหนึ่ง  ที่แพทย์ชอบทำกัน  คือ 
มั่นสังเกตุดูอาการ (watchful waiting)  ซึ่งหมายความว่า 
เราเลือกที่จะสังเกต  และติดตามมะเร็งมากกว่าที่จะรักษาทันที   กลยุทธแบบนี้ 
จะเหมาะสำหรับมะเร็งที่เกิดขึ้นใหม่  ซึ่งยังไม่แสดงพิษสง (indolent)
และ  เราจะเริ่มให้การรักษาเมื่อมะเร็งนั้น  เริ่มที่จะเจริญอย่างรวดเร็ว 
หรือ ก่อให้เกิดอาการ  หรือ  ก่อให้เกิดปัญหาอย่างอื่นขึ้น

การรักษาอย่างอื่น  ที่เราควรรู้มีดังนี้:

v  Stem cell transplantation 
เราจะไม่นำมาใช้รักษาในระยะแรก ๆ  แต่จะสงวน เอาไว้ในรายที่ได้รับการรักษา
จนกระทั้งอาการมันหาย (remission)  แต่กลับเป็นขึ้นใหม่อีก
  Stem cell therapy  เคยถูกใช้รักษา lymphoma  ชนิด aggressive T-cell NHL
 ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการทดลอง  นอกจากนั้น  รายังนำเอาการรักษาแบบนี้มาใช้
 ในคนไข้ไม่ตอบสนองต่อการรักษาตามมาตรฐาน

Stem cell ได้มาจากไหน ?
ปกติเขาจะได้ stem cells โดยการให้ทางเส้นเลือด (transfusion)
ซึ่งได้จากไขกระดูกของตัวเอง  เรียกว่า  autologous transplantation  หรือ
จากคนบริจาค (donor)   เรียกว่า  allogeneic transplantation
โดยที่  stem cells ที่ให้เข้าไปนั้น  จะทำหน้าที่กระตุ้นให้ไขกระดูกทำหน้าที่
ผลิตเซลล์เม็ดเลือดที่มีสุขภาพขึ้น  ซึ่งเป็นวิธีการที่ต้องกินเวลาอันยาวนานมาก

เราสามารถป้องกันได้หรือไม่ (Lymphoma Prevention...)

เราไม่มีทางที่จะป้องกันไม่ให้เกิดมะเร็ง  lymphoma ได้เลย
คำแนะนำที่ให้  คือ  หลีกเลี่ยงจากปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรค 
แต่มีปัจจัยบางอย่าง  เราไม่สามารถจะรู้ได้ว่า  มันเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคได้

สำหรับปัจจัยเสี่ยง  ที่เราสามารถหลีกเลี่ยงได้

เช่น  ไวรส  HIV, EBV  และ โรคตับอักเสบ  ซึ่งสามารถหลีกเลี่ยงได้ด้วยการล้างมือ
ให้สะอาด , อย่าเที่ยวซุกซนทางเพศ,  ไม่ใช้เข็มฉีดยาร่วมกับคนอื่น ๆ ,
 ตลอดรวมถึงไม่ใช้สิ่งของส่วนตัวต่าง ๆ  ร่วมกับคนอื่น 

การพยากรณ์โรค (prognosis)
คนที่เป็นโรค Hodgkin’s lymphoma  จะมีชีวิตที่ดี 
จัดเป็นมะเร็งชนิดหนึ่งที่สามารถรักษาให้หายได้  อัตรารอดชีวิตหลังการรักษาระยะห้าปี 
มีมากกว่า 80 %   และมากกว่า  90 %  สำหรับมะเร็งที่เกิดในเด็ก

เนื่องจากการพัฒนาด้านการรักษา ได้พัฒนาขึ้นมาก 
ทำให้การรักษาคนไข้ที่เป็นโรค non-Hodgkin’s lymphoma (NHL) ดีขึ้นมาก:
Five year survival rate สำหรับผู้ใหญ่  มีได้ 63 %  ส่วนในเด็กมีได้ถึง  90 %
เมื่อมีการเพิ่มการรักษาด้วย immunotherapy  ร่วมกับการรักษาตามมาตรฐาน 
พบว่า  ผลของการรักษาในคนไข้ที่โรค  NHL  จะดีขึ้นมาก

มีคนไข้ที่เป็นโรค lymphoma  เมื่อได้รับการรักษา  เขาจะไม่มีอาการ
และ  มีชีวิตได้ยาวนานหลายปี

http://www.emedicinehealth.com